I Corsi ind’a guerra d’Algeria

À Dumè, in memoriam

Numarosi sò i maschji di più di sessant’anni chì t’anu participatu à l’ùltima guerra di i grossi battaglioni. Sò à pocu pressu dui millioni d’omi chì sò stati mandati in Algeria, malgratu u fattu ch’ùn ci’hè micca statu mubilisazione. D’altronde, ci hè un cuntrastu trà u nùmaru impurtante d’urganisazione chì mantènenu u ricordu di a guerra, è u silenziu di a maiò parte di i cumbattanti, e ferite fìsiche o mentale essendu sempre vive. Parte in Algeria per sti ghjòvani era cum’è un ritu di passaghju patitu : a voglia di fà a guerra ùn ci’era.

« Les événements d’Alger » ch’ùn saranu chjamati « guerra » chè di 1999, òffrenu situazione sfarente, sicondu chì u suldatu sia di mistieru o chjamatu, ch’ellu sia daretu o dinanzu à u fronte, ch’ellu parli u francese o a lingua di u so rughjone spùticu. I suldati chì sbarcàvanu in Algeria èranu spessu affascinati da a bellezza di u paisaghju. Ma scuprendu i primi morti scannati, li venia l’odiu.

Trà 1954 è 1962, sò stati 8000 Corsi chjamati. Invece ch’ùn sò chè 3% i suldati di u cuntinentu chì t’anu vulsutu ritruvà qualchidunu di u so paese, i Corsi pàrlanu corsu è s’addunìscenu trà d’elli. Ind’u soprapiù, sò à pocu pressu 200.000 i colon corsi stallati in Algeria dapoi a cunquista. Anu mantenutu u liame cù l’ìsula è l’associ corsi d’Algeria t’anu un’attività tremenda : sustènenu i feriti, màndanu pacchetti à i suldati, assèstanu pasti pè i Corsi in permissione… Sò 61% i Corsi chì t’anu ritruvatu paisani stallati in Algeria. Un antru puntu d’intaressu, i Corsi pratècanu più chè l’astri.

Finita ch’ella hè a guerra, simu dunque di pettu à « hommes-silence » chì sòffrenu di corpu è di mente, è chì u ritornu ferma discretu : nè i Francesi, nè i ghjurnalisti li pòrghjenu sustegnu, siccomu i suldati vultàvanu cù a pesta. Ci vulerà aspetta una bella stonda prima di vede a creazione di gruppi d’anziani cumbattenti in Francia. Vurria ghjustu amintà a passata d’un suldatu corsu. Una matina, entre ind’una casa è intuppa un Algerianu. Tandu, tira ind’u muru da un avè à tumbà un omu. U tumberanu i so camarati. Ci vole à capisce chì ghjè assai diffìciule di piglià a vita di qualchissia, sopratuttu per ghjòvani chjamati.

Oghje chì hè oghje, sparìscenu pocu à pocu quelli chì sò stati chjamati per participà à sta guerra senza nome. Tocca à noi à rèndeli omaggiu è à impedisce ch’ella schjatti un’antra guerra.

Marina Chovin.