Settimanale naziunalistu corsu dapoi 1966

No data was found

Una settimana una parolla

A rena

Rena

le 30/07/2019

Salute à tutte è à tutti, st’ètima daremu un’uchjata annant’à a rena. « A renna ? Ma ùn hè micca a staghjone ! » Cumu, a staghjone, di cosa parli ? Ùn c’èntrenu l’èpiche ind’u sughjettu. «Ma sì ! A slitta di Babbu Natale tirata da renne. » Avà ne hà appressu à babbu Natale. O baulò, cosa emu da fà di tè ? Si tratta di rena è micca di renna : st’ùltima parolla sorte da u francese è hè di poca primura pè i Corsi. «Ma…» basta, à fà a barba à u sumere si perde tempu è sapone !

Or’dunque, a rena hè una «materia minerale minutamente sbrisgiulata chì pruvene da a disagregazione di i scogli, di e petre », o u « litu marinu furmatu di rena ». In talianu, s’impieca piuttostu « arena », esciutu da u latinu « harena » è chì t’hà dinù u significatu uriginale di « spaziu sabbiosu (arinosu) in u mezu di l’anfiteatri antichi, duve cumbattìanu i gladiatori ». Face chì u gladiatore in latinu si chjamava « (h)arenarius ».

Ind’e lingue rumàniche, si trova l’occitanu « arena », u catalanu « arena », u bascu « harea ». U fattu si stà dunque chì a generalisazione di a forma cù afèrese (caduta di a prima lèttera d’una parolla) hè una specificità corsa, podassi per vìa di ciò chì i Francesi chjàmanu «mécoupure » : u primu « a » hè statu analizatu cum’è l’artìculu feminile singulare. « È in grecu ? » Nunda à chì vede : si tratta di ψάμμος (psammos).

Vene dopu u prublema di a natura di a rena : lìquidu, chì pò piglia a forma d’un cuntenente è pò corre da e mani, duru, quandu pigliemu un granellu o quandu femu un castellu di rena ?

ebbè, nè l’unu nè l’astru : parlemu di materia granulare, tale a farina, u caffè, ecc. A rena s’accatasta furmendu pèndite di à pocu pressu 30°. Al’dilà, s’affonda da ritruvà a so pèndita naturale. Frà e risorze naturale più aduprate ind’u mondu, a rena vene dopu à l’aria è l’acqua, è ghjove à edificà infrastrutture turìstiche !

Si utilizava dinù ind’u XIXu sèculu pè a cunservazione di a carne o oghje per pulisce e pezze di metallu.

Ci vole à sapè chì i turisti sò un casticu per l’ecosistema di a rena è u bestiame chì campa trà i granelli : à l’orlu di l’acqua, l’omu ùn guasta guasi nunda. Ma in altu di più, stèrpanu tuttu.

Per riassume, a rena hè distrutta da i turisti : utilizzata in l’ecunumia turistica è da i vacanzeri, ghjè una faùna è una fiora sane chì smarìscenu.

Eccu per compie una canzona :

 

 Marina Chovin.

aue-rect
pietra-rect
mattei-rect
pm-rect

Sustenite

A voce di l'autunumia dipoi sissant'anni

Abbunatevi

Arritti ùn pò campà senza voi !

soleco
ottavi
lmaiacciu
fratelliangeli
casart

Annonces
légales

Publicate i vostri annunzi ind'è Arritti : susteniteci !

Cultura

Conférence de Didier Rey, 4 novembre, Università di Corsica

le 31/10/2025

Storia Didier Rey présentera son ouvrage 1981 : Une coupe de France pour le peuple corse le 4 novembre à…

Scola di cantu di i Dui Sorru

le 31/10/2025

Nata in 2018, a Scola di cantu di i Dui Sorru mette animazione in tutta a pieve cù i so…

Magnìfica serata in Biguglia

le 31/10/2025

L’intìtulu era già una bella prumessa. Ci èramu stu 24 d’ottobre à u Spaziu culturale di Biguglia. È cume sempre…

Da leghje dinù

Zahra Tabari

Accapu di a reddazzione

le 31/10/2025

Stu 26 d’ottobre, in mancu 10 minuti d’una parudìa di prucessu induv’ella ùn hà pussutu sceglie u so avucatu, è…

Umagiu

le 18/10/2025

Max

ARRITTI lance un appel

le 08/08/2025

Aleria Arritti

Langues et cultures minoritaires, le péril de la spéculation immobilière

le 30/05/2025

BASTIA 24/05/205 - SCONTRU D'ARRITTI © PIERRE MURATI

Recevez
notre Newsletter

Ricevite l’attualità è i cartulari di a nostra redazzione, per e-mail, una volta à a settimana.

Ricerca